Samenvatting
Al enige decennia tekent zich een verschuiving af van infectieziekten naar chronische ziekten. Door de toename van chronische ziekten leven steeds meer Nederlanders een toenemend aantal jaren in slechte gezondheid en stijgen de ziektekosten. De inzet op primaire preventie wordt onder experts dan ook noodzakelijk geacht. Uit een rondgang langs deskundigen en betrokkenen, aangevuld met beleidsdocumentatie, blijkt dat dit op drie obstakels stuit: (1) door de complexiteit van chronische ziekten zijn de huidige behandel- en preventiemethoden ontoereikend; (2) door de lange termijn waarop deze ziekten zich voordoen zijn korte termijn resultaten moeilijk te behalen en neemt niemand de verantwoordelijkheid voor de ontwikkeling van maatregelen voor primaire preventie; en (3) de kosten voor de ontwikkeling hiervan kunnen niet door één partij worden gedragen. Om deze barrières te overwinnen moeten de betrokken partijen (overheid, academische onderzoekscentra, gezondheidsorganisaties, zorgprofessionals, zorgverzekeraars, patiëntenorganisaties, filantropische instellingen, werkgevers en private ondernemingen) gezamenlijk zoeken naar nieuwe interventie- en financieringsmogelijkheden. De voornaamste voorwaarde hiervoor is een verschuiving in de perceptie van ‘ziekte en zorg’ naar ‘gezondheid en preventie’ met daarbij oog voor de patiënt in zijn/haar omgeving (‘mens en maatschappij’). Interdisciplinair onderzoek zal daarbij onmisbaar zijn.
Abstract
Prevention of non-communicable diseases: impediments, current situation and prospects
Because of the shift from infectious to non-communicable diseases, Dutch health experts consider the development of measures for primary prevention both necessary and urgent. However, because of their complexity, their long term effects and the associated costs, a strategy for the development and implementation of such measures is not yet in place. To overcome these impediments, various stakeholders (academic researchers, policy makers, healthcare professionals, health insurers, patient organizations, philanthropic foundations, private companies) will need to collaborate on new innovative intervention measures and funding possibilities. To do so, the perception needs to shift from ‘disease’ and ‘care’ to ‘health’ and ‘prevention’ while acknowledging the importance of patients’ social participation. Interdisciplinary research will thereby be indispensable.
Literatuur
Mackenbach JP. Ziekte in Nederland. Gezondheid tussen politiek en biologie. Amsterdam: Elsevier gezondheidszorg/Uitgeverij Mouria, 2010.
Mackenbach JP. (red) Successen van preventie 1970-2010. Rotterdam: Erasmus Publishing, 2011.
Mackenbach JP. Gezondheid van de Nederlandse bevolking. In Mackenbach JP, Stronks K. (red) Volksgezondheid en gezondheidszorg (pp. 71-142). Amsterdam: Reed Business, 2012.
Schaapveld K. Doorbraken in preventie in de afgelopen eeuw. Ned Tijdschr Geneesk 199;143,1876-80.
RIVM (2014). Een gezonder Nederland. Volksgezondheid Toekomstverkenning. Bilthoven: RIVM, 2014. http://www.eengezondernederland.nl/ (bekeken op 30-9-2014).
RVZ. Zorg voor je gezondheid! Gedrag en gezondheid: de nieuwe ordening. Den Haag: Raad voor de Volksgezondheid en Zorg, 2010.
Gesthuizen M, Huijts T, Kraaykamp G. De gezondheidskloof tussen lager en hoger opgeleiden. Mens &; Maatschappij 2011;86:157-80.
RIVM. Van Gezond naar Beter. Kernrapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2010. Bilthoven: RIVM, 2010. http://www.vtv2010.nl/ (bekeken op 30-9-2014).
RVZ. Preventie van welvaartsziekten. Effectief en efficiënt georganiseerd. Den Haag: Raad voor de Volksgezondheid en Zorg, 2011.
RVZ. Gezondheid en gedrag. Den Haag: Raad voor de Volksgezondheid en Zorg, 2002.
VWS. Gezondheid dichtbij. Landelijke nota gezondheidsbeleid. Den Haag: Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, 2011.
Rijksoverheid. Alles is gezondheid… Het Nationaal Programma Preventie 2014-2016. Den Haag: Rijksoverheid, 2013.
WHO. World Health Statistics 2008. Geneve: WHO, 2008. http://www.who.int/whosis/whostat/2008/en/ (bekeken op 30-9-2015).
WHO. Global Action Plan for the Control and Prevention of NCDs, 2013-2020. Geneve: WHO, 2013. http://www.who.int/nmh/events/ncd_action_plan/en/ (bekeken op 8-10-2015).
OECD. Health at a glance. Paris: OECD, 2013. http://www.oecd.org/health/health-at-a-glance.htm (bekeken op 30-9-2014).
Gouw S de. De onderzoeksagenda 2013-2033 voor het Nationaal Programma Preventie. Tijdschr Gezondheidswet 2013;91:293.
Berg M van den, Post NAM, Hamberg-van Reenen HH, Baan CA, Schoemaker CG. Preventie in de zorg. Themarapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014. Bilthoven: RIVM, 2014.
Mackenbach JP, McKee M. De resultaten van het Nederlandse gezondheidsbeleid. Een Europese vergelijking. Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde. 2013;157:A5686.
Gijzen J. De zorgverzekeraar en preventie: liefde of lust? Tijdschr Gezondheidswet 2011;89:293-4.
Kirsch B. America takes action on disease prevention. Lancet 2012;380:715-6.
Rijkschroeff-van der Meer ACJ. Welvaartsziekten: andere ziekten, andere aanpak. Den Haag: Raad voor de Volksgezondheid en Zorg, 2011.
Mastenbroek C. Van preventie verzekerd verder. Tijdschr Gezondheidswet 2007;85:412-3.
Polder J, Kooiker S, Lucht F van der. De gezondheidsepidemie – Waarom wij gezonder én zieker worden. Amsterdam: Reed Business 2012.
Author information
Authors and Affiliations
Corresponding author
Additional information
1 Erasmus Center for Economic Sociology, Erasmus Universiteit Rotterdam, Rotterdam
2 Erasmus Center for Economic Sociology, Erasmus Universiteit Rotterdam, Rotterdam, Centre Europe´en de Sociologie et de Science Politique de la Sorbonne, Parijs
3 Janssen Prevention Center, Leiden
Correspondentieadres
Sander Quak, Erasmus Center for Economic Sociology, Erasmus Universiteit Rotterdam, Burgemeester Oudlaan 50, 3062 PA Rotterdam, tel. 010-4082097/2085, e-mail: quak@fsw.eur.nl
Rights and permissions
About this article
Cite this article
Quak, S., Heilbron, J. & Meijer, J. Primaire preventie van chronische ziekten: obstakels, stand van zaken en perspectieven. Tijdschr Gezondheidswet 94, 34–40 (2016). https://doi.org/10.1007/s12508-016-0013-6
Published:
Issue Date:
DOI: https://doi.org/10.1007/s12508-016-0013-6